Hoa sen là 1 trong các biểu trÆ°ng gắn vá»›i truyá»n thống Pháºt giáo, ngÆ°á»i Việt Nam hÆ¡i quen thuá»™c mang hình ảnh Äức Pháºt ngồi trên tòa sen. Tác fake Huệ Dân sẽ giúp chúng ta khám phá ý nghÄ©a của hoa sen dÆ°á»›i hai khÃa cạnh: khoa há»c và Pháºt há»c
Sen trong phân dòng khoa há»c
Sen là loại thá»±c váºt thủy sinh sống lâu năm, má»c lên từ rá»… củ nằm dÆ°á»›i lá»›p bùn đất ẫtn vùng nÆ°á»›c ao Ä‘á»ng, bẩn đục hay sông, hồ. Các lá lá»›n sở hữu Ä‘Æ°á»ng kÃnh tá»›i 20 cm-60 cm, thÆ°á»ng nổi trên mặt nÆ°á»›c nhÆ° những loại đồn đãi và có đặc Ä‘iểm là không thấm nÆ°á»›c.
Thân sen khi già vá»›i rá»™ng rãi gai nhá» và vá»›i chiá»u cao khoảng 0,5-1,5 m. Hoa má»c trên các thân lá»›n và nhô cao trên mặt nÆ°á»›c và mang nhiá»u mà u sắc khác nhau tùy theo loại : từ mà u trắng nhÆ° tuyết đến mà u và ng hay hồng nhạt. Sen có thể trồng bằng há»™t hay thân rá»… nhÆ° rau muống.
Theo Theophrastus trong hệ thá»±c váºt của sông Nile, thì sen vá»›i căn nguyên từ những nÆ°á»›c: Ai cáºp, Ấn Äá»™, Trung Quốc, Hà n Quốc, Nháºt Bản, Ấn Äá»™, Äông Nam Ã, Tây Ã, Iran, Azerbaijan… Việt Nam và miá»n Bắc của nÆ°á»›c Úc.
Trong bảng phân cái khoa há»c, sen thuá»™c há» Nelumbonaceae (tiếng latin), Nelumbonaceae là má»™t gia đình bao gồm hai loà i thuá»™c chi Nelumbo. Nelumbo là 1 chi của thá»±c váºt thủy sinh có các lá to, thân rá»… bò, bông vá»›i mùi thÆ¡m nhÆ° giống nÆ°á»›c hoa huệ thÆ°á»ng được gá»i chung là hoa sen. Nelumbo là tên căn nguyên từ chữ Sinhalese Nelum. Có hai loà i sen thuá»™c chi nà y, đó là Nelumbo nucifera và Nelumbo aureavallis.
Nelumbo aureavallis là loà i được mua thấy tại Thung lÅ©ng Và ng ở miá»n Bắc Dalota, Hoa Kỳ và loà i nà y đã bị tuyệt chủng. Nelumbo nucifera là tên công nghệ của má»™t loà i hoa sen được biết nhiá»u nhất ở Ấn Äá»™, Ai Cáºp và Việt Nam.
Sen thuá»™c bá»™ Proteales vốn là tên các nhà phân mẫu há»c thá»±c váºt sá» dụng để xếp bá»™ theo thứ tá»± của những loà i thá»±c váºt có hoa. Sen thuá»™c giá»›i Plantae.
Hoa nở vÆ°Æ¡n khá»i mặt nÆ°á»›c, lá»™ bà y Ä‘Ã i hoa, nhụy, hạt và hÆ°Æ¡ng thÆ¡m tinh khiết, cần được má»i ngÆ°á»i Æ°a chuá»™ng. Từ xÆ°a, trong truyá»n thống của những nÆ°á»›c châu Ã. Hoa sen được tiêu dùng khiến biểu tượng thiêng liêng, để đại diện cho những ngÆ°á»i vá»›i nhân bà quyết thanh cao, nghị lá»±c vững và ng, ko bị tác Ä‘á»™ng của cảnh ngá»™ xấu xa. Những ngÆ°á»i thÆ°á»ng bị chịu liên quan cạnh tranh của xã há»™i Ä‘Æ°a đến trong tình cảnh sống, nhÆ°ng há» biết phấn đấu vÆ°Æ¡n lên để sống má»™t phÆ°Æ¡ng pháp xứng đáng, trong tinh thần, bá»n tâm, nhẫn nại, chịu Ä‘á»±ng, khắc phục vượt qua.
Khi các cánh hoa của nó mở ra, cÅ©ng là má»™t ý nghÄ©a nói lên nhá»±a sống mở rá»™ng của tâm hồn. Má»™t sá»± xuất hiện của vẻ đẹp thuần khiết ko bị ô nhiá»…m, từ chá»— bùn nhÆ¡. Hoa sen cÅ©ng được trÃch dẫn phổ biến trong các văn bản kinh Pháºt cÅ©ng nhÆ° Puranas và Vệ Äà của Ấn Äá»™ giáo.
“NgÆ°á»i thá»±c hà nh bổn pháºn của mình mà ko có sá»± quyến luyến, dâng những kết quả cho Äấng tối cao, sẽ không bị tÆ°Æ¡ng tác bởi các ảnh hưởng tá»™i lá»—i, giống nhÆ° lá sen ko bị nÆ°á»›c dÃnh và oâ€. Bhagavad Gita 5.10.
Hoa sen trong Pháºt giáo
Theo truyá»n thuyết Pháºt há»c, sau khi đức Pháºt được sinh ra, Ngà i bÆ°á»›c bảy bÆ°á»›c và má»—i bÆ°á»›c sở hữu hoa sen đỡ chân cho Ngà i. Rồi má»—i lần đến chùa, lúc nhìn lên bà n Pháºt, thấy tượng của đức Pháºt ngồi trên tòa sen.
NhÆ° váºy có thể Ä‘á» cáºp rằng, hoa sen là hình ảnh, hà i hòa, đặc trÆ°ng của má»™t chu trình sống trong 8 cánh hoa, sinh ra từ bóng tối, bùn nhÆ¡ mà bừng nở ra các tinh nguyên của sá»± hoà n thiện bắt buá»™c đạt tá»›i. 8 cánh hoa của sen cÅ©ng là 8 đặc tÃnh tiêu biểu, để hiểu được 1 phần nà o vá» sá»± chuyển hóa và thà nh quả trong việc há»c Pháºt qua những cụm từ sau đây :
* Không ô nhiá»…m: Sống trong bùn lầy đầy dÆ¡ bẩn, nhÆ°ng hoa sen vẫn tá»± lá»±c cánh sinh để vÆ°Æ¡n mình lên khá»i mặt nÆ°á»›c cho hoa, dâng hÆ°Æ¡ng thÆ¡m tặng Ä‘á»i. Bùn thÆ°á»ng được xem là hình ảnh xấu xa, dÆ¡ dáy, ô nhiá»…m. Còn mà u trắng hay và ng hoặc Ä‘á» hÆ°á»ng của các cánh hoa sen là sá»± biểu tượng của các đặc tÃnh thuá»™c vá» tinh khiết, sang trá»ng, khoan dung.
Những hình ảnh trên là các ý nghÄ©a, để nhắc lên sá»± nhẫn nại, rèn luyện của việc tu Pháºt, cho dù sống trong bất kỳ môi trÆ°á»ng khó khăn nà o, cÅ©ng nên phấn đấu khắc phục vượt qua để đạt được sá»± thà nh tá»±u cho chÃnh mình và cho ngÆ°á»i, mà điá»u nà y có thể thấy và kiểm chứng được tắt thở sống của đức Pháºt.
Ngà i có mặt trên thị trÆ°á»ng và sinh hoạt trong loại Ä‘á»i, nhÆ°ng Ngà i ko bị nhiá»…m và o các phiá»n não của xã há»™i do con ngÆ°á»i tạo ra. Ngược lại, Ngà i còn mua phÆ°Æ¡ng pháp chỉ dẫn con ngÆ°á»i thoát ra biển khổ bằng sá»± tỉnh giấc thức của chÃnh Ngà i.
Pháºt tánh là những đóa hoa sen không bị ô nhiá»…m sẵn mang trong má»—i ngÆ°á»i, chỉ cần biết phát huy nó má»™t cách nghiêm túc, trong việc tu táºp cá nhân ở má»—i ngà y, thì nó sẽ tặng cho mình cÅ©ng nhÆ° cho những ngÆ°á»i sống chung quanh co những hÆ°Æ¡ng thÆ¡m, tinh khiết, hoà n hảo, để mở mang niá»m hạnh phúc tháºt sá»± ngay bây giá».
* Thanh lá»c, lắng cặn, tẩy những chất Ä‘á»™c: Äây là má»™t chức năng đặc trÆ°ng của sen, bởi vì, dù sống trong bùn sình hôi hám, nhÆ°ng lá và hoa của sen ko dÃnh bùn nhÆ¡ và chá»— nà o sen má»c, thì ở đó nÆ°á»›c lắng trong.
Hình ảnh nà y là ý nghÄ©a để nói lên sá»± giáo dục chân thá»±c, bằng việc trau dồi đức hạnh, những phẩm chất tốt, và cung cách cÆ° xỠđúng đắn, trong Ä‘á»i sống thá»±c tế hằng ngà y cÅ©ng siêu là lợi Ãch.
Nhịp sống ngà y nay, do lá» thói ăn uống thừa chất, Ãt Ä‘i lại và môi trÆ°á»ng bị ô nhiá»…m, mà gây ra phổ biến chứng bệnh hiểm nghèo. Nếu thÃch bảo vệ tấm thân được khá»e mạnh, thì bắt buá»™c thÆ°á»ng xuyên thanh lá»c cÆ¡ thể, bằng các cách loại bá» Ä‘i những gì sở hữu hại cho cÆ¡ thể.
Hiện thân của sá»± sống sinh ra và lá»›n lên trong chốn sình lầy, mà hoa sen hé nở và mở rá»™ng các cánh hoa của nó, để thoáng lên 1 là n hÆ°Æ¡ng tinh khiết, nhÆ° lá»i ca tụng vá» sá»± sống thanh xuân, qua sá»± biết hòa nháºp, thÃch nghi môi trÆ°á»ng, thanh lá»c các chất dÆ¡, bằng thân rá»… của chÃnh mình. Äây cÅ©ng chÃnh là biểu trÆ°ng của sá»± chuyển hóa và thà nh tá»±u cho việc há»c Pháºt. Má»™t hạnh phúc an lạc mang ngay bây giá», lúc tâm thân lắng Ä‘á»ng, trong là nh thanh tịnh.
* Kiên nhẫn, đợi chá»: Sen là chiếc thá»±c váºt vá»›i hoa, hạt kÃn, phôi của hạt gồm vá»›i rá»… mầm, thân mầm, lá mầm, chồi mầm. Sau công Ä‘oạn thụ tinh, noãn sẽ biến thà nh hạt. Trong tác phẩm “Nguyên lý hình thà nh và nẩy mầm của hạt giống†do Tiến sÄ© sinh há»c K. E. Ovtsarov biên soạn, xuất bản năm 1976 tại Moskva có nói : Ở gần Tokyo ngÆ°á»i ta đã sắm thấy loại thuyá»n Ä‘á»™c má»™c nằm ở trong đất 3.000 năm. Các hạt sen nằm ở trong (thuyá»n) ấy vá» sau đã nẩy mầm và má»c thà nh cây.
Äây cÅ©ng là má»™t ý nghÄ©a của sá»± kiên nhẫn, đợi chá», dù rằng ko được lá»›n mạnh trong những Ä‘iá»u kiện thÃch nghi, nhÆ°ng khả năng sống của hạt sen vẫn còn tồn tại trong phôi của hạt, bằng sá»± hiểu biết quy luáºt và khả năng tá»± bảo vệ, tá»± phục hồi 1 cách tá»± nhiên của chÃnh mình, dá»±a và o các môi trÆ°á»ng chung quanh, để tạo ra các Ä‘iá»u kiện căn bản cho giai Ä‘oạn duy trì sá»± sống và sinh trưởng.
Qua hình ảnh trên cho thấy nhẫn nại hăng hái là m cho việc để đạt được kết quả nhÆ° mong muốn là điá»u tốt đẹp bắt buá»™c là m. NhÆ°ng sá»± thá»±c của những kết quả nhÆ° mong muốn, đòi há»i phải vá»›i thá»i gian, phải trải qua rá»™ng rãi công Ä‘oạn tiến triển theo từng công Ä‘oạn nhÆ°: vá»›i các lúc phà i hà nh Ä‘á»™ng, nhÆ°ng cÅ©ng có các thá»i Ä‘iểm cần phải biết chỠđợi. Bởi vì sá»± thà nh công hoà n tất má»™t bà quyết đúng nghÄ©a, chỉ tá»›i lúc sở hữu các quyết định hợp lý, đúng lúc.
Từ giấc ngủ dà i của các hạt sen trong mẫu thuyá»n bị chôn vùi trong lòng đất, cho đến khi gặp được những Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi, để phục hồi tái sinh cÅ©ng là má»™t sá»± chứng minh của nhân và duyên trong đạo Pháºt. Bởi vì, các thà nh tá»±u tốt đẹp đạt được, ko chỉ phụ thuá»™c và o bản thân hay công sức của chÃnh mình, mà còn buá»™c phải đến, việc há»c phÆ°Æ¡ng pháp sống hiểu biết và ưng ý thá»±c tế trong mối quan hệ có các cảnh ngá»™ chung quanh.
Sen nẩy mầm trong bùn tối, thanh lá»c má»i sá»± nhÆ¡ bẩn để nuôi thân, vượt qua tầng nÆ°á»›c sâu, vÆ°Æ¡n lên trên mặt nÆ°á»›c, xòe lá, trổ hoa, là má»™t giai Ä‘oạn kiên nhẫn vÆ°Æ¡n lên mua sá»± sống cao đẹp. Hình ảnh của sen qua 3 quá trình sinh trưởng nà y rồi cho hoa. Äây cÅ©ng là 1 ý nghÄ©a giúp cho ngÆ°á»i há»c Pháºt hay tu Pháºt, để tá»± diệt tham, sân, đắm Ä‘uối mà đạt tá»›i tá»± tánh thanh tịnh của chÃnh mình trong Ä‘á»i sống bằng sá»± kiên nhẫn.
Khi gặp khó khăn mà có tÃnh kiên nhẫn, thay vì nổi nóng, hãy tá»± kể mình nhá»› tá»›i hình ảnh của hạt sen nẩy mầm trong bùn tối, thanh lá»c Ä‘a số sá»± nhÆ¡ bẩn để nuôi thân, do ấy mình không phải là m cho theo các háºu quả xấu của các hà nh Ä‘á»™ng sân si để hại thân.
Äứng trÆ°á»›c bất kỳ những cạnh tranh nà o, hãy phải dùng sá»± nhẫn nại và bao dung, mà gánh chịu Ä‘au khổ lâm thá»i thá»i, còn hÆ¡n là buá»™c phải ân háºn ăn năn suốt Ä‘á»i vì là m các việc thiếu suy nghÄ©.
Hy sinh, chịu cất những chuyện nhá», là 1 khả năng Ä‘oà n luyện để vượt qua được các khó khăn lá»›n hÆ¡n trong tÆ°Æ¡ng lai.
Thông thÆ°á»ng chúng ta không thể nháºn ra sá»± dị biệt giữa con ngÆ°á»i và hà nh vi. Chúng ta quên rằng lòng vị tha thì vÄ© đại hÆ¡n là sá»± phục thù. Cato the Elder nói: "Kiên nhẫn là đức tÃnh to nhất trong tất cả đức tÃnh". Issac Newton nói: "Nếu tôi sở hữu được khám phá giá trị nà o, đó là nhỠđể ý kiên nhẫn hÆ¡n là bất kỳ anh tà i nà o tôi có". Váºy, nhẫn nại là gì và khiến sao ta mang được kiên nhẫn? Là m thế nà o để khiêm tốn? Khi ko còn “cái tôi†thì ta khiêm tốn, ta nhẫn nhục, ta kiên nhẫn…
Sen nở hoa là do sá»± hợp tác giữa hạt, thân, rá»… của Ở Äây nó và thiên nhiên. Cho phải muốn đạt được tá»± tánh thanh tịnh cho chÃnh mình, là buá»™c phải tá»± táºp tánh kiên nhẫn tá»›i chừng Ä‘á»™ cao nhất qua sá»± hợp tác của nhẫn nhục và nhẫn nhịn.